Kary nakładane przez zamawiających na wykonawców bywają nieadekwatne i czasami nie podlegają nawet negocjacji – między innymi takie wnioski wynikają ze specjalnego raportu i badania przygotowanego przez kancelarię JDP wraz z 5 wiodącymi izbami gospodarczymi zrzeszającymi firmy działające na rynku infrastruktury.
Raport został opracowany na podstawie ankiet przeprowadzonych wśród ponad 100 firm będących wykonawcami, dostawcami i usługodawcami realizującymi umowy dla zamawiających publicznych na rynku infrastruktury i budownictwa.
– Zebrane od wykonawców dane zostały poddane ocenie z uwzględnieniem także naszych doświadczeń wynikających z ponad 15 lat praktyki prowadzania spraw dotyczących obrony wykonawców przed karami umownymi naliczanymi przez zamawiających publicznych – mówi prof. Przemysław Drapała, inicjator raportu, partner zarządzający kancelarii JDP.
Jak wynika z raportu, wysokość stosowanych kar umownych jest nieadekwatna do rzeczywistych skutków nie- prawidłowego działania wykonawców oraz wpływu tego działania na przebieg realizacji inwestycji. Na przykład, ponad 97% respondentów wskazuje, że zamawiający publiczni zastrzegają karę umowną za zwłokę w wykonaniu etapu prac lub usunięciu pojedynczej wady obiektu, naliczając karę od wartości całej umowy, nie zaś od wartości danego etapu lub wady. Czyni to wspomniane kary wygórowanymi i nieproporcjonalnymi już od chwili ich zastrzeżenia.
W wynikach badania dostrzegalny jest wyraźny brak symetrii w regulacjach kar umownych zastrzeganych wobec każdej ze stron. Prawie 50% respondentów wskazało na stosowane w praktyce umów, w których zamawiający publiczni nie są zobowiązani do zapłaty żadnych kar umownych nawet w razie niewykonania podstawowych obowiązków kontraktowych lub odstąpienia od umowy z ich winy
Przy tym na etapie postępowania o udzielenie zamówienia propozycje i postulaty wykonawców zmierzające do racjonalizacji wysokości zastrzeganych kar lub doprecyzowania określających je postanowień nie są uwzględniane. Zdaniem blisko 70% respondentów wykonawcy nie mają żadnego wpływu na wysokość i katalog zastrzeganych przez zamawiających kar umownych lub wpływ ten jest minimalny.
Blisko 45% respondentów uważa, że kary umowne są obecnie zastrzegane i egzekwowane w sposób dający znaczną przewagę zamawiającemu.
Niemal 80% respondentów wskazało, że na etapie kalkulowania ceny oferty bierze pod uwagę wysokość kar umownych przewidzianych przez zamawiającego wobec wykonawcy i katalog przyczyn, za które naliczane są kary.
W ocenie autorów raportu, wynikające z niego dane i wnioski pozwalają na sformułowanie propozycji działań naprawczych.
– Zasadne jest stworzenie kodeksu dobrych praktyk w zakresie stosowania kar umownych w zamówieniach publicznych (z podziałem na branże i sektory). Wypracowanie takiego dokumentu powinno nastąpić w ramach dialogu między zamawiającymi a wykonawcami uwzględniającego godne ochrony interesy każdej ze stron oraz efektywność wykonywania zamówień publicznych – wskazuje prof. Przemysław Drapała.
Cały raport dostępny jest TUTAJ. Kancelaria JDP przygotowała go z Polskim Związkiem Pracodawców Budownictwa, Ogólnopolską Izbą Gospodarczą Drogownictwa, Izbą Gospodarczą Transportu Lądowego, Izbą Gospodarczą Gazownictwa oraz Izbą Gospodarczą Energetyki i Ochrony Środowiska.
Artykuł powstał we współpracy z kancelarią JDP.